مقالات

نرم خبر

 ۱۳۹۷/۰۳/۱۲

ساده مثل سافت

ابتدا چند نکته کلی را طرح می کنم و بعد می روم سر اصل مطلب :

حضور سافت نیوز (نرم خبر) (Soft News) در عرصه خبر عمدتا یک اجبار بوده و نه یک انتخاب:

_ ضرورت رقابت با رسانه های دیداری پخش مستقیم نظیر سی ان ان، بی بی سی و …

_ ضرورت رقابت با اینترنت که تار وپود رویدادها را در یک چشم به هم زدن ارایه می کند.

_ دردسرهای در انتظار ماشین چاپ نشستن و از دست دادن زمان در جهت کهنه شدن خبر که راه حل آن تا حدودی تکیه به تحلیل است (امکانی که سافت نیوز در اختیار می گذارد و هرم وارونه دشمن آن است)

_ زمانه عوض شده، بحث نرم افزار و سخت افزار می تواند به نرم اخبار و سخت اخبار بینجامد

یک پرسش؟
سافت نیوز همان سبک تاریخی است؟
به یک دلیل ساده، یعنی به خاطر مخالفت شدید عده ای از روزنامه نگاران و نظریه پردازان عرصه نقد خبر با سافت نیوز، می توان گفت سافت نیوز شکل تازه سبک تاریخی نیست و افزون بر آن، اگر از تصویر گرائی و جزئیات نگری در سافت نیوز بگذریم، دیگر هیچ چیز آن شبیه به سبک تاریخی نخواهد بود.
خبر یا گزارش ؟

سافت نیوز ، خبر است یا گزارش؟

اگر سافت ، گزارش بود که اسمش را نیوز نمی گذاشتند!

اما در عین حال قبول دارم که ماهیت سافت نیوز هنوز مبهم است نه برای ما، که در دنیا هم هنوز بر سر ماهیت آن توافق روشنی به چشم نمی خورد، البته در دنیای روزنامه نگاری مدرن، انتقادهای ضد سافت نیوز به تکنیک و ساختار سافت نویسی مربوط نمی شود و مخالفان تیفوسی سافت نیوز دقیقا می دانند کجا را هدف گرفته اند : روزنامه نگاری انتقادی متکی به سافت نویسی.

سافت نیوز + روزنامه نگاری انتقادی = آلیاژ خطرناک!

روزنامه نگاری انتقادی (Critical Journalism) در واقع در قیاس با جریان غالب روزنامه نگاری جهانی، یک نوع روزنامه نگاری آلترناتیو و رادیکال است و این برای کانون های قدرت و ثروت پدیده خوشایندی نیست، چرا که با اتکا به عناصر خبری تحلیل (why) و تشریح (how) که جزو تاکیدهای نرم نویسی است، دست به افشاگری می زند و باز از آنجایی که در سافت نویسی به جای تکیه به یک منبع رسمی، به چندین منبع استناد می شود _ که می توانند منابع غیر رسمی هم باشند_ غلظت مخالفت کانون های قدرت و ثروت با آن افزایش می یابد، انها می گویند سافت نیوز ، دمکراسی را تضعیف می کند.

احتمالا با این توضیحی که دادم، ریشه مخالفت دولتمردان و روابط عمومی های دولتی در غرب هم با سافت نیوز روشن تر و معنادارتر می شود .
اجازه بدهید کمی بیشتر به ماهیت سافت نیوز نزدیک شوم . گفتم که ابتدا چند نکته کلی را طرح می کنم و بعد خیلی زود می روم سر اصل مطلب.

سافت نیوز : نمای متوسط

سافت نیوز، بر خلاف هرم وارونه، اسیر زمان نیست و بیشتر به محرکه های اصلی رویداها و به سمت و سوی آنها می پردازد، دست به تجزیه و تحلیل می زند، سعی می کند راه حل پیشنهادکند، از ضرورت تغییر می گوید و جور دیگری هم نوشته می شود تا مخاطب خسته نشود و با اشتیاق سوژه را دنبال کند.

باز هم پرسش

نوع نوشتن و به عبارت بهتر، سبک نوشتن یک خبر را خود رویداد تعین می کند یا روزنامه نگار؟

حواستان باشد که این رویداد و ماهیت آن است که سبک نوشتن را به روزنامه نگار تحمیل می کند و انتخاب سبک در خبرنویسی، مثل همه عواملی که تعیین کننده پوشش بهتر یک رویداد است (تازگی، دربرگیری، تمایل مخاطب، رقابت و ..) اختیاری نیست. بنابر این، می توان گفت که بحث تقابل دو شیوه سخت نویسی و نرم نویسی اساسا یک بحث انحرافی و بی پایه است و این رویداد است که سبک نوشتن را به روزنامه نگار تحمیل می کند.

چطور باید نوشت؟

دارم به اصل مطلب نزدیک می شوم . بروید اگر هست برای خودتان یک فنجان چای یا قهوه بیاورید. _ آمدید؟ …….

نوشتن به شیوه سافت نیوز آسان است به شرط اینکه آداب آنرا درست فرا بگیریم.

فرض من در این نوشته بر آن است که خواننده این متن از پیش با نوشتن به سبک هرم وارونه آشناست. پس با این پیش فرض ابتدا باید بگویم :

۱٫ نوشتن به شیوه سافت نیوز مناسب پوشش رویدادهائی نیست که ظرف ۷۲ ساعت معروف روزنامه نگاری نوشتاری رخ می دهند(دیروز، امروز و فردا) زیرا برای پوشش رویدادهائی از این دست، فرصت مانور نداریم و باید هر چه سریع تر آنها را نوشت. به دیگر زبان اگر رویداد تحت پوشش شما مربوط به روز قبل یا امروز و یا مربوط به فردا است، بهترین سبک برای نوشتن آن همان هرم وارونه است (دایناسورها هنوز طرف توجه هستند! دلیل : پارک ژوراسیک!)

۲٫ اعتراف می کنم که حتی رویداد های مربوط به ۷۲ ساعت را هم می شود به شیوه سافت نوشت، اما برای تازه کارها بسیار پر ریسک است.(یعنی دارم تا حدودی اعترافم را پس می گیرم!)

ساختار دایره ای شکل سافت نیوز:

سافت نیوز برخلاف هرم وارونه که اسمش هم قیافه آن است، ساختاری دایره ای شکل دارد.

به عبارت بهتر اگر بخواهم تصویری کلی از سافت نیوز به دست دهم، به صورت نمودار زرد رنگی است که می بینید.

پیکان سیاه در این تصویر نقطه شروع نوشتن است و پیکان های سفید مسیری است که نوشتن در آن ادامه می یابد.

توضیح بیشتر : در سافت نیوز باید خبرتان را جایی ختم کنید که آنرا شروع کرده اید. یعنی اهمیت پاراگراف آخر در سافت نیوز به همان اندازه پاراگراف اول است و این حالت بر خلاف هرم وارونه است که هر چه به انتهای آن می روید به دادن اطلاعات کم اهمیت می پردازید. عبارات “شایان ذکر است” و “لازم به یادآوری است که خاطرتان هست” !؟ (یعنی دارم ته می کشم!)
پس تکرار می کنم که در سافت نیوز باید خبرتان را در جائی به پایان برسانید که آنرا آغاز کرده اید.

_ هنوز گنگ است؟

بیشتر توضیح می دهم ، اصلا با یک مثال چطورید؟

فرض کنید پاراگراف اول من در خبری که می خواهم آنرا سافت بنویسم این باشد:

حتی با معیارهای عراقی ها، امروز خونین ترین روز بغداد بود.
خوب حالا با این شروع باید بعد از ارایه اطلاعات مربوط به رویداد به فکر پایان بندی خبر بود که گفتم به اندازه شروع آن اهمیت دارد.
آیا روزهای خونین تر در راه است؟

این می تواند یک پایان بندی مناسب باشد، چون به همان بحث پاراگراف اول مربوط است.

امروز باید در تاریخ بغداد دفن شود و به آینده کشانده نشود. آیا عراقی ها در معیارهایشان تجدید نظر خواهند کرد؟

خوب این هم یک پایان بندی مناسب دیگر است که مثل پایان بندی قبلی باز هم به همان بحث پاراگراف اول مربوط می شود و این یعنی ساختار دایره ای و بازگشت به نقطه آغازین خبر در سبک سافت نیوز.

عناصر تشکیل دهنده سافت نیوز:

سافت نیوز از چند عنصر اصلی تشکیل می شود که در زیر یک به یک به آنها می پردازم و سعی می کنم معرفی این عناصر را با ارایه مثال های عملی همراه کنم . فقط اضافه کنم که مواد مورد استفاده ام در نوشتن این خبر به سبک سافت نیوز، علی القاعده فرضی هستند و هر گونه شباهت اشخاص زمانها و مکان ها، کاملا تصادفی است!

۱٫ راوی اول شخص :
حرفه ای های سافت نویس ترجیح می دهند خبرشان را از ابتدا تا انتها به شیوه راوی اول شخص بنویسند که به آن شیوه شاهد عینی (Eyewitness) هم می گویند.

من در پایتخت عراق بودم، در قلب خونین ترین روز بغداد. هجده عراقی در آتش انفجار سوختند و نمی دانم چند مجروح را از میانه راه بیمارستان به گورستان شهر برده اند…………

این شروعی دیگر برای همان خبر فرضی مورد بحث است که این بار به شیوه راوی اول شخص کلید خورده است. نوشتن به شیوه راوی اول شخص کاری بسیار دشوار است و در واقع شاید هم دشوارترین بخش سافت نویسی باشد و به همین خاطر هم هست که فقط و فقط حرفه ای های نامدار به این شیوه می نویسند و تازه کارها همان روایت سوم شخص را اما با ادبیاتی غیر کلیشه ای دنبال می کنند.

۲٫ چند منبعی بودن:
سافت نیوز برخلاف هرم وارونه که عمدتا فقط به اتکای یک منبع نوشته می شود و آن منبع هم غالبا یک سخنگوی رسمی است، با اتکا به منابع متعدد نوشته می شود که الزاما هم منابع رسمی نیستند و غالبا آمیزه ای از منابع رسمی و غیر رسمی در آن حرف می زنند. (حرفه ای ها و آلترناتیوها برای ضربه زدن بهتر به روایت های رسمی از رویدادها عمدتا به منابع غیر رسمی تکیه می کنند)

برای نظر دادن ابتدا باید به سیستم وارد شوید. برای ورود به سیستم روی کلید زیر کلیک کنید.