بررسی وضعیت کتابخانه های دانشگاه

بررسی وضعیت مجموعه سازی کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه

مهناز لارتی

مجموعه سازی یا فراهم آوری: فرایند نیازسنجی، انتخاب و دسترس پذیر ساختن محتوای منابع اطلاعاتی مورد نیاز جامعه کتابخانه از راه خرید، مبادله، اهدا یا سایر روشهای مرسوم و ارزیابی مداوم آنها میباشد. (محسنی،۱۳۸۲).

در سالیان اخیر در کتابخانه ها اصطلاح انتخاب و تهیه کتاب یا انتخاب و تهیه مواد جای خود را به اصطلاح مجموعه سازی داده است. مجموعه سازی به مجموع فعالیتهایی اطلاق میشود که به فراهم آوری، امکان دستیابی مراجعان به مواد مورد نیاز و زنده نگه داشتن مجموعه و حفظ پویایی آن منجر میشود. (سینایی،1380)

کتابدار برای شناخت نیازهای اطلاعاتی باید از، برنامه ها و رشته های آموزشی دانشگاه در مقاطع مختلف تحصیلی، روشهای مختلف تدریس، برنامه های پزوهشی ، تعداد دانشجویان و استادان در هر رشته مطلع باشد. (سینایی،1380)

از آنجا که آینده کتابخانه ها به عنوان کانونهای اصلی و پویای اطلاع رسانی در گرو همگامی و سازگاری با پیشرفتهای جاری علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوریهای مربوط به آن است، تدوین استانداردهای این علوم بخش قابل توجهی از وظایف نهادهای ملی کتابداری و اطلاع رسانی را تشکیل میدهد. بیش از بیست و پنج سال پیش کتابداران متخصص مرکز خدمات کتابداری اولین مجموعه استانداردهای کتابخانه ای ایران را با یاری مشاوران خارجی به رشته تحریر در آوردند. (تعاونی،1381).

با توجه به اینکه اهداف یک کتابخانه دانشگاهی گردآوری، حفظ و اشاعه اطلاعات، آموزش در سطح عالی و  گسترش خدمات می باشد و اینکه این کتابخانه ها باید بر مبنا و پایه ای صحیح استوار گردند که بتوانند این رسالت خود را جهت خدمت به مراجعین خود به نحو مطلوب انجام دهند، تصویری کلی از شرایط فعلی کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه و دانشکده های تابعه  آن در زمینه مجموعه سازی و فراهم آوری این کتابخانه ها طرح شده است. این تحقیق شامل 4 جدول میباشد که در زیر هر جدول توضیح مختصری نیز در زمینه مربوط به آن  قید گردیده است.

جدول 1 -- توزیع فراوانی منابع موجود کتابخانه‌ها به تفکیک نوع منبع و تعداد

بر اساس استانداردها محاسبه مجموعه بر اساس فرمول زیر انجام میشود:

D20000+M3000+U335+ٍE12+F100+مجموعه پایهV=

که در آن مجموعه پایه در پزشکی 40000 مدرک میباشد و

F= تعداد اعضای هیئت علمی تمام وقت

E= تعداد کل دانشجویان تمام وقت

=U تعداد رشته های کارشناسی

M= تعداد رشته های کارشناسی ارشد

D= تعداد رشته ها در سطح دکترا

V= تعداد کل مجموعه کتابخانه

جدول 2- مقایسه منابع مورد نیاز با منابع موجود

جدول فوق  نشان می‌دهدکه کتابخانه های مورد بررسی از نظر موجودی منابع خود از سطح استاندارد فاصله بسیاری دارند و کمترین کسری منابع را دانشکده پیراپزشکی، پرستاری، مامایی با 34%و بیشترین کسری منابع را دانشکده های پزشکی و دندانپزشکی با 89% دارا میباشند.

جدول 3- توزیع کتاب‌ها از نظر موضوعی در تمام کتابخانه‌ها به تفکیک موضوع

جدول فوق نشان میدهد که با توجه به نیاز مراجعان،  موضوع پزشکی در رتبه اول ( 28/79%) و علوم دریانوردی (0%) در رتبهآخر قرار دارد. 

جدول 4- جامعه استفاده کنندگان بالقوه

منابع و مأخذ

1-    محسنی، حمید(1378).مجموعه سازی و خدمات تحویل مدرک؛ ویرایش۲.تهران : کتابدار،  ص ۸..

2 - سینایی، علی(1380).مجموعه سازی در کتابخانه ها.تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)، ج 1 ص 3.

      3  - تعاونی، شیرین(1380).استانداردهای کتابخانه‌های دانشگاهی ایران. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران ، ص 1و3.