مقالات

مبارزه با رشوه

 ۱۳۹۲/۱۲/۲۴

                                             مبارزه با رشوه

 

دکتر افشین باقرزاده

 

الراشی و المرتشی و الماشی  بینهما ملعونون  

رشوه دهنده ،رشوه گیرنده  و واسطه رشوه بین آنها  ، ملعون هستند  

                                                                                 پیامبر اکرم (ص)

 تجربه تاریخی نشان می دهد رشوه از قدیمی ترین جرایم تاریخ کیفری ، بشر بوده است  .و سابقه آن به زمان تشکیل اولین دولت ها و ساختار دیوان سالاری در سطح جهان بازمیگردد . حکومتها نیز چون این جرم را مخل نظم و موجب بی اعتمادی مردم به حاکمیت می دانستند مجازاتهای بسیار سنگینی برای آن ها در نظر گرفتند به عنوان مثال کمبوجیه ، دومین پادشاه هخامنشی دستور داد تا یکی از قضات بزرگ به نام سیسامنس را به جرم دریافت رشوه اعدام کنند ، پوست از تنش جدا کنند و آن پوست را بر مسند قضاوت پهن کنند سپس پسر قاضی را به جای او منصوب کرد و به او یاد آوری کرد که بر چه جایی نشسته است .

در دوران پس از ظهور اسلام نیز مبارزه با فساد مالی کارگزاران حکومتی مورد توجه جدی قرار گرفت . نمونه بارز آن در سیره عملی حضرت امیرالمومنین علی (ع ) است که در نامه مشهور خود به مالک اشتر می فرمایند :   اگر یکی از آنان دست به خیانتی گشود و گزارش جاسوسان بر آن خیانت هم داستان بود بدین گواه بسنده کن و کیفر او را با تنبیه بدنی بدو برسان و آنچه بدست آورده بستان ، پس او را خوار بدار و خیانتکار شمار ، و طوق بدنامی در گردنش درآویز »

در عصر حاضر رشوه  به عنوان یک معضل جهانی مطرح می باشد و دولت ها نیز آگاهند  که این امر منجر به بسیاری از آسیب های جدی گردیده است

 

 تعریف رشوه از نظر لغوی:

رشوه لفظی است عربی از ریشه رشا به معنی پاره  ومزد در واقع چیزی است که برای باطل ساختن حق یا ثابت کردن باطل داده می شود .و به عبارتی ، رسیدن به حاجت است از راه زد و بند رمصانعه

از لحاظ حقوقی نیزرشوه ،دادن مالی است به مامور رسمی یا غیر رسمی دولتی یا بلدی به منظور انجام کاری از کارهای اداری یا قضائی ولو اینکه آن کار مربوط به شغل گیرنده مال نباشد                                                                                                           

وبا مطالعه و بررسی این مقوله در جامعه به سهولت می توان دریافت که رشوه بمانند  یک ویروس است که ابتدااعضاء و جوارح یک فرد  وسپس کل پیکر شخص را بیمار می سازد، ازیک شخص به عنوان عضوی از جامعه شروع میشود  و  سپس  به کل جامعه سرایت  کرده وآن را بیمار میسازد  و جه بسا به یک فرهنگ تبدیل شده و نهادینه گردد.

رشوه در سطوح پایین در دستگاههای اجرایی سبب ، سلب اعتماد مردم نسبت به دستگاه ، افزایش تنبلی و بی کفایتی ، تضعیف روحیه افراد در ستکار ، افزایش هزینه هاو کاهش اثر بخشی در هدایت امور  و... میشود ودر سطوح کلان نیز موجب آسیبهای جدی در اقتصاد، فرهنگ ، و جریا ن توسعه و پیشرفت جوامع می گر د د.

بنابراین با توجه به تعاریف فوق واینکه از لحاظ شرعی( به استناد  آیات 41 و 42 سوره مبارکه مائده   و نیزسنت وعقل و اجماع  ) رشوه فعلی حرام و جرم محسوب می شود،                                                   

با وجود ی که در قوانین جزایی جهان معاصر نیز به طور مفصل به این جرم توجه شده است ( کنوانسیونهای بین المللی متعهد مربوط به مبارزه با فساد اداری همچون کنوانسیون OECD درسال 1997 یا کنوانسیون مربوط به فساد اداری استراسبورگ 1999) .

در کشور عزیز ما نیزبلاخص بعد  از پیروزی انقلاب اسلامی اقدامات متعددی در خصوص ابتدا شناسایی مصادیق رشوه و سپس تدوین مجازات های آن در قالب قانون تعزیرات ، قانون رسیدگی به تخلفات اداری و قانون ارتقای سلامت نظام اداری،آئین نامه پیشگیری و مبارزه با رشوه در دستگاههای اجرائی شماره73377/ت30374ه- 22مصوب/12/1383 صورت گرفته است.

 که مصادیق رشوه  به شرح ذیل در این مصوبات تعریف شده است .1- گرفتن وجوهی به غیر از انچه در قوانین و مقررات تعیین شده است ویا اخذ مالی بلاعوض یا به مقدار فاحش ارزانتر از قیمت معمولی یا ظاهرا به قیمت معمولی ویا فروش مالی به مقدار فاحش گرانتر از قیمت به طور مستقیم یا غیرمستقیم به ارباب رجوع بدون رعایت مقررات مربوط(ماده 590 قانون مجازات اسلامی). ویا فراهم نمودن موجبات ارتشاء از قبیل مذاکره جهت  جلب موافقت یا وصول و ایصال وجه یا مال یا سند پرداخت وجه از ارباب رجوع ویا اخذ یا قبول وجه یا مال یا تسلیم مال از ارباب رجوع (ماده 593 قانون مجازات اسلامی)

نتیجه:

با توجه به پیچیدگی و اهمییت موضوع مبارزه با رشوه ضروری می باشد که این امر از طریق  تقویت سیستم نظارتی و بازرسی محقق می گردد و در عین حال این مبارزه   می بایست بطور مستمر، طولانی و منسجم با برنامه ریزی دقیق و همه جانبه  صورت پذیرد که در دستگاههای اجرایی اولین قدم آن فعال سازی کارگروههاو کمیته های مبارزه با رشوه بوده ودر قدم های بعدی نیز جذب بازرسین دائم  و افتخاری به عنوان اهرم های موثر درپیشبرد اهداف  سیستم های نظارتی بسیارتعیین کننده می باشد .  

 

برای نظر دادن ابتدا باید به سیستم وارد شوید. برای ورود به سیستم روی کلید زیر کلیک کنید.