پرونده الکترونیک سلامت
مهری سلیمی نیا
در دنیای کنونی هر موسسه‌ای که از تکنولوژی اطلاعات و شبکه‌های ارتباطی بی‌بهره باشد، به تدریج از جریان ارتباطات جهانی دور خواهد ماند. از این رو صنایع مختلف، ارتقاء کیفیت و افزایش بهره‌وری خود در دنیای پر رقابت امروز را منوط به به‌کارگیری فناوری اطلاعات می‌دانند. یقینا صنعت سلامت نیز علی‌رغم تمام فراز و فرودها از این تحولات مصون نبوده است. نظام سلامت همواره به‌منظور ارتقاء سطح سلامت و بهبود نتایج بالینی و مالی خود در راستای بهره‌مندی از آخرین دستاوردها و فناوری‌ها، گام‌های مؤثری برداشته است. اعلامیه هزاره که در پنجاه و پنجمین جلسه علنی سازمان ملل متحد در سپتامبر 2000 توسط 189 کشور عضو مورد توافق قرار گرفت، فناوری اطلاعات و ارتباطات را ابزاری مهم برای دستیابی به جمیع اهداف این سازمان اعم از کاهش فقر، اصلاح ارائه خدمات آموزشی و بهداشتی، سهل‌الوصول‌تر ساختن خدمات دولتی و اعتلای سطح بهداشت و سلامت جوامع، معرفی می‌کند. لذا با توجه به اهمیت مدارک پزشکی، به عنوان مهمترین و غنی‌ترین منبع اطلاعاتی نظام سلامت، می‌توان اذعان داشت که یکی از ابعاد مهم کاربرد فناوری اطلاعات در نظام سلامت که نقش مؤثری در افزایش اثربخشی خدمات سلامت ایفا می‌نماید، ایجاد مدارک پزشکی الکترونیک می‌باشد.
ابزار پرونده‌های بهداشتی درمانی الکترونیکی (EHR)، یک سیستم پرونده بهداشتی الکترونیکی است که کادر بهداشتی و درمانی را قادر به صرفه‌جویی در زمان و هزینه می‌سازد و به وسیله سازماندهی پرونده‌های بیماران مراقبت از آنان را بهبود می‌بخشد، همچنین فرآیند درمان و تشخیص را نیز آسان می‌سازد. این ابزار گزارشات کاغذی سنتی را با امکانات تکنولوژی جدید برای افزایش دقت و سرعت تکمیل پرونده‌های بهداشتی درمانی ترکیب می‌کند. در حالی‌که استفاده از پرونده‌های کاغذی مشکلاتی را در پی خواهد داشت از قبیل اشتباهات وابسته به بدخوانی، نسخه‌نویسی‌ها و اشتباه نوشتن کلمات، افزایش هزینه‌ها برای چاپ فرم‌ها، پوشه‌ها، کارت‌ها، خرید فروش صندلی و فایل‌ها و از همه مهم‌تر مکان بایگانی و نیروی انسانی متخصص که برای تربیت هر کدام از آنها هزینه‌های گزافی پرداخت می‌شود. بنابراین برای رفع چنین مشکلاتی استفاده از EHR پیشنهاد می‌شود. افزون بر این با افزایش اطلاعات در بخش مدارک پزشکی، سیستم دستی دیگر جوابگوی نیاز ها نبود ؛ در نتیجه ، کامپیوتر و سایر تکنولوژی های جدید با هدف ایجاد سرعت و صحت و دقت بکار گرفته شد. امروزه فعالیت های کامپیوتری در بخش مدارک پزشکی در کشورهای پیشرفته در تمام زمینه ها مانند اندکس پزشکان، بیماران، گزارش های آماری ، کنترل پرونده ی بیمار، یافتن نقص پرونده، خلاصه ی ترخیص کد گذاری، سیستم پیگیری و ردیابی، نسخه برداری و غیره گسترش یافته است.
پزشکی از راه دور این امکان را برای بیماران و پزشکان فراهم می آورد که بدون صرف مخارج با هم مشورت کنند و تا حدود زیادی میزان اشتباهات پزشکی را تقلیل دهند.
اهداف کلان توسعه پرونده الکترونیکی سلامت به شرح زیر می باشد:
n ثبت تمامی اطلاعات درمانی و بهداشتی تمامی شهروندان کشور به صورت یکپارچه ]بدون محدویت مکانی و زمانی [
n ایجاد امکان برای تمامی کادر سلامت کشور برای دستیابی (در صورت مجاز بودن به این کار) به اطلاعات سلامت شهروندان برای افزایش کیفیت خدمات سلامت به شهروندان ]بدون محدویت مکانی و زمانی [
n ایجاد امکان برای تمامی شهروندان برای دسترسی به کلیه اطلاعات سلامت خودشان ]بدون محدویت مکانی و زمانی [
n دسترسی مدیریان نظام سلامت (با لحاظ نمودن ملزومات امنیتی) به اطلاعات ارائه خدمات سلامت و دریافت گزارشات مورد نیاز برای برنامه‌ریزی‌های بهتر ]بدون محدویت مکانی و زمانی [
n ایجاد ارتباط اطلاعاتی بین مراکز ارائه خدمات سلامت و مراکز بیمه‌ای و کاهش زمان و هزینه‌های ارائه خدمات بیمه‌ای ]بدون محدویت مکانی و زمانی [
مشکل اساسی که در سر راه این تکنولوژی قرار دارد یادگیری و آموزش استفاده از آن است برخی از پزشکان باتغییر سیستم کاغذی به الکترونیکی مخالف اند و تعداد محدودی از پزشکان این روش را موجب تسهیل طبابت می دانند.
سیستم های جامع اطلاعات بیمارستانی سیستم هایی هستند که وظایف و عملیاتی را که در قسمت های مختلف یک بیمارستان اعم از تشخیصی، درمانی، اداری، مالی، پژوهشی و آموزشی انجام می شوند تحت پوشش قرار داده و ضمن دریافت و ثبت دقیق اطلاعاتهویتی و درمانی بیمار توانایی نمایش پیشرفت هر اقدام و تأثیر آن عمل را بر سایر امور بیمار مشخص کند.
در نتیجه در این سیستم مدارک پزشکی به نحوی نقش پشتیبان و مکمل دارد.سیستم جامع مدیریت پرونده الکترونیک بیمار ، جایگزینی برای HIS نیست بلکه عملکرد آن را بهبود بخشیده و کارایی سیستم نظامند مرکز بیمارستان را بیشینه می کند.
حال حاضر در ایران فعالیت های پراکنده ای در زمینه سیستم های اطلاعات بیمارستانی و محصولات مختلف در درمانگاه ها، مطب ها و داروخانه ها صورت گرفته است. بیشتر این محصولات برای مصرف کنندگان آن ها به دید سیستم اطلاعاتی مالی مورد استفاده قرار می گیرد و به همین علت، قابلیت و نیاز به اشتراک گذاشتن اطلاعات این سیستم ها کمتر مورد توجه قرار می گیرد و این سیستم ها همگی به یک صورت ارائه می شوند. در نتیجه اطلاعات بالینی موجود در این سیستم ها که می تواند پایه غیر قابل اشتراک تولید علم در این شاخه بوده، کمک کننده در تصمیم گیری های مبتنی بر اطلاعات صحیح در بهداشت Evidence Base Medicine باشند، در نظر گرفته نمی شود.
از این رو ارائه طرحی برای داشتن پرونده الکترونیکی سلامت با قابلیت به اشتراک گذاری و یکپارچگی اطلاعات گوناگون در شاخه بهداشت و درمان، الزامی و سودمند است. این مسئله از یک طرف باعث بهره برداری بیشتر از اطلاعات جمع آوری شده می شود و از طرف دیگر به عنوان زیرساختی برای طراحی و اجرای سایر فعالیت های سلامت الکترونیکی در سطح ملی قرار می گیرد.
منابع:
در دفتر نشریه موجود است.